Жасөспірімдік кезең – адам өміріндегі ең маңызды әрі күрделі кезеңдердің бірі. Бұл уақытта жасөспірімдер көптеген психологиялық өзгерістерді бастан кешіреді, өздерін және қоршаған әлемді тануға тырысады. Осы кезеңде эмоционалдық тұрақсыздық, стресс және өзін-өзі қабылдау мәселелері жиі кездеседі. Мұндай жағдайларда арт-терапия – шығармашылық арқылы өзін-өзі тануға және психологиялық қиындықтарды жеңуге көмектесетін тиімді әдістердің бірі болып табылады.
Арт-терапияның жасөспірімдерге әсері Арт-терапия – бейнелеу өнері, музыка, мүсін, театр және басқа да шығармашылық құралдар арқылы психологиялық мәселелерді шешуге көмектесетін әдіс. Жасөспірімдер үшін бұл терапия:
- Өзін-өзі білдіруге мүмкіндік береді. Көптеген жасөспірімдер өз сезімдері мен эмоцияларын сөзбен жеткізуде қиындық көреді. Арт-терапия арқылы олар өз ойлары мен ішкі сезімдерін еркін түрде көрсете алады.
- Стресті азайтады. Өнермен айналысу – миға тыныштық сыйлап, күйзеліс деңгейін төмендететін табиғи механизмдердің бірі.
- Өзін-өзі бағалауды арттырады. Шығармашылық процесінде жетістікке жеткен жасөспірім өзіне деген сенімділігін арттырады.
- Қарым-қатынас дағдыларын жақсартады. Арт-терапиялық топтық сабақтар жасөспірімдердің әлеуметтік байланыстарын нығайтуға және өзара түсіністікті жақсартуға көмектеседі.
Ғылыми зерттеулер не дейді?
2024 жылдың наурыз айында «Qazaq Journal of Young Scientist» халықаралық ғылыми журналында жарияланған мақалада арт-терапияның жасөспірімдерге әсері зерттелді. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, арт-терапия әдістерін қолданған жасөспірімдер эмоционалдық тұрақтылыққа ие болып, мектептегі үлгерімі мен жалпы психологиялық әл-ауқаты жақсарған. Сонымен қатар, бұл терапия өзін-өзі қабылдау мен стресске төзімділікті арттыруда оң нәтиже берген.
Арт-терапияны қалай қолдануға болады? Жасөспірімдерге арналған арт-терапия әртүрлі тәсілдермен жүзеге асырылады. Бұл әдістер олардың эмоцияларын сыртқа шығаруға, ішкі күйзелістерін жеңуге және шығармашылық қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Олардың ішінде:
- Сурет салу – өз эмоцияларын бояу арқылы жеткізу, ішкі әлемін бейнелеу;
- Коллаж жасау – өз болашақ армандарын, мақсаттарын визуалды түрде көрсету арқылы өзін-өзі тану;
- Қуыршақ театры немесе драма – өзін басқа кейіпкер арқылы танып-білу, эмоцияларын түсіну;
- Музыка терапиясы – музыканың көмегімен эмоционалдық жағдайды реттеу, тыныштандыру;
- Құм терапиясы – символдар арқылы ішкі жан дүниені бейнелеу, психологиялық шиеленістерді жеңілдету;
- Көркем жазу (поэзия, әңгіме, күнделік жүргізу) – сөз арқылы сезімдерін сыртқа шығару;
- Мүсіндеу және қолөнер жасау – моторика мен шығармашылық қабілетті дамыту, өзіндік ойларын іске асыру.
Бұл әдістер мектептерде, психологиялық орталықтарда және үй жағдайында да кеңінен қолданылуы мүмкін. Топтық және жеке арт-терапиялық сабақтар жасөспірімдерге өз проблемаларын жеңуге көмектеседі.
Қорытынды Арт-терапия – жасөспірімдердің эмоционалдық және психологиялық саулығын жақсартуға арналған маңызды құрал. Оның көмегімен жасөспірімдер өз сезімдерін дұрыс білдіруді, күйзелістен арылуды және өз-өзін бағалауды жақсартуды үйренеді. Бұл әдіс мектептерде, психологиялық орталықтарда және үй жағдайында да кеңінен қолданылуы мүмкін. Сондықтан арт-терапияны дамыту және оны жасөспірімдер арасында кеңінен тарату – олардың болашақтағы табысты және бақытты өмір сүруіне үлкен үлес қосады.
